Η θρυλική έξοδος τού Μεσολογγίου

Δεν νοείται να μιλάμε για τη μεγάλη εθνεγερσία του Γένους μας και να μην σταθούμε στο έπος της Εξόδου της ιεράς πόλης του Μεσολογγίου το 1826.

Σαν σήμερα λοιπόν το έτος 1826 οι Μεσολογγίτες θα μείνουν στην ιστορία μέσω της αυτοθυσίας τους δείχνοντας στο τύρρανο Οθωμανό τι εστι Έλληνας. Αλλά πριν φτάσουμε στη τραγική νύχτα της Εξόδου ας γυρίσουμε λίγο πίσω.

Λίγο μετά την έναρξη της επανάστασης το Μάρτη του 1821 και συγκεκριμένα ένα μήνα μετά το Μεσολόγγι ξεσηκώνεται και γίνεται κέντρο της διοίκησης στη δυτική Ελλάδα.

Η πρώτη πολιορκία ξεκίνησε το χειμώνα του 1822. Ο Κιουταχής μαζί με τον Ομέρ Βρυώνη θέλουν πάση θυσία να καταλάβουν τη πόλη. Μετά από σθεναρή αντίσταση των Ελλήνων ο Βρυώνης δίνει εντολή για γιουρούσι ανήμερα των Χριστουγέννων.  Το Μεσολόγγι όμως σώθηκε τότε χάρη σε μια ηρωική μορφή τον Δημήτριο Γούναρη από την Ήπειρο που ήταν γραμματικός του Πασά και ειδοποίησε τους Μεσολογγίτες πως θα γίνει επίθεση και έτσι ενισχύθηκε η φρουρά με αποτέλεσμα η έφοδος να είναι ανεπιτυχής. Για αντίποινα ο Βρυώνης δολοφόνησε όλη την οικογένεια του Γούναρη την οποία κρατούσε υπόδουλη στην Άρτα. Ετσι έληξε η πρώτη πολιορκία.

Εν συνεχεία έρχεται ο εμφύλιος σπαραγμός του 1823 – 25 με καταστροφικές συνέπειες για όλη την Ελλάδα και τον αγώνα.

Το 1825 ο Κιουταχής από τη Λάρισα έχοντας συγκεντρώσει μεγάλο στρατό θα κινηθεί ώστε να καταλάβει το Μεσολόγγι για δεύτερη φορά. Τέλη του Απρίλη θα στρατοπεδεύσει στη περιοχή και θα ξεκινήσει τη πολιορκία του η οποία ήταν ανεπιτυχής. Οι προσπάθειες αποκλεισμού της πόλης απέτυχαν ωστόσο και ο θρυλικός Γεώργιος Καραϊσκάκης βοήθησε με το να κάνει φθορές στα στρατεύματα του Κιουταχή.

Το Δεκέμβρη του 1825 ο Σουλτάνος αποφασίζει να αναθέσει το ζήτημα της πολιορκίας στον τουρκοαιγύπτιο Ιμπραήμ Πασά. Ο Ιμπραήμ είχε φτιάξει ένα τεράστιο στόλο. Ο στρατός του ανερχόταν γύρω στους 20.000 άντρες.

Ο Μπραΐμης θεωρούσε πως ήταν ζήτημα ημερών να αλώσει την ιερά πόλη. 

Το Μεσολόγγι είχε τρία προπύργια. Το Βασιλάδι, το Ντολμά και τη Κλείσοβα.

Το Φλεβάρη και συγκεκριμένα στις 25 του μήνα θα πέσει το Βασιλάδι. Λίγες μέρες μετά στο Αιτωλικό ο θρυλικός μαχητής Γρηγόρης Λιακατάς μαζί με 300 άντρες θα υπερασπιστούν με σθένος τη νήσο Ντολμα και θα πέσουν ηρωικά μαχόμενοι. Στις 28 του Φλεβάρη θα πέσει το Αιτωλικό στα χέρια του εχθρού.

Στις 25 του Μάρτη θα έχουμε και τη μάχη στο τελευταίο προπύργιο, στη Κλείσοβα. Εκεί οι Έλληνες θα καταφέρουν να συντρίψουν το τουρκοαιγυπτιακό στόλο. Μόνο 130 Έλληνες μπόρεσαν και νίκησαν 3.000 άντρες. Και αυτό χάρη στο σχέδιο του ήρωα της μαχης Παναγιώτη Σωτηροπούλου να τοποθετηθούν στο βυθό της θάλασσας πέριξ της νήσου πασσάλους ώστε να παρεμποδίσουν τα εχθρικά πλοία να φτάσουν στην ακτή. Έτσι αναγκάστηκαν να αποβιβαστούν πιο πίσω με αποτέλεσμα να κινούνται πιο αργά στον λασπώδη βυθό και να είναι εύκολοι στόχοι για τους Μεσολογγίτες.

Ο Σωτηρόπουλος αν και άγνωστος δυστυχώς υπήρξε επίσης ειδικός στη κατασκευή λαγουμιών. Χάρη σε αυτά στη πολιορκημένη πόλη κατάφεραν οι Έλληνες να σκοτώσουν πολλούς Τούρκους.

Ως επικεφαλής 150 αντρών μεγάλο μέρος της νικηφόρας έκβασης της μάχης οφείλεται σε αυτόν. Ο Σωτηρόπουλος ήταν αυτός που σκότωσε το γαμπρό του Ιμπραήμ, Χουσεΐν πυροβολώντας τον. Λέγεται ότι η θάλασσα γέμισε με πτώματα τουρκοαιγυπτίων. Οι Έλληνες κατεδίωξαν τον εχθρό μέχρι τα βάθη της λιμνοθάλασσας και τους εξόντωσαν. Παρά τη νίκη στη Κλείσοβα η τύχη για το Μεσολόγγι δεν άλλαξε.

Τον Απρίλη του 1826 οι συνθήκες για τους Μεσολογγίτες ήταν πολύ δύσκολες. Επικρατούσε πείνα, αρρώστιες και έλλειψη εφοδίων. Οι πολιορκημένοι έφτασαν σε σημείο να τρώνε τρωκτικά, γάτες και άλογα. Λέγεται και πωε ο μη ανεφοδιασμός της πόλης έγινε εσκεμμένα. Άλλοι πάλι πως δεν ήταν εφικτό.

Βλέποντας οι Μεσολογγίτες τη πολιορκία της πολης να πλησιάζει και έχοντας υποστεί κακουχίες, ασθενείς και πείνα αποφασίζουν να κάνουν την ηρωική έξοδο. Έτσι το συμβούλιο προκρίτων και οπλαρχηγών παίρνει την απόφαση να πέσουν πάρα να παραδοθούν αυτοί και τα παιδιά τους στο κατακτητή.

Η Έξοδος ορίστηκε να γίνει τη νύχτα Σαββάτου του Λάζαρου προς Κυριακή των Βαΐων δηλαδή 10 προς 11. Θρυλικές μορφές σε αυτή την άνευ προηγούμενου θυσία ήταν ο αρχηγός των εντόπιων αρμάτων Αθανάσιος Ραζηκότσικας καθώς και ο δημογέροντας Χρήστος Καψάλης. Το σχέδιο ήταν οι νέοι να κάνουν ηρωική έξοδο στα τείχη και να μείνουν μόνο πίσω οι ασθενείς και οι ηλικιωμένοι. “Εμπρός Μεσολογγίτες” ειπε ο Ραζηκότσικας. Μαζι με τους Μεσολογγίτες ηταν αρκετοί Σουλιώτες, Έλληνες απο καθε πλευρά του τόπου, άμαχος πληθυσμός, γυναικόπαιδα αλλά και πολλοι φιλέλληνες. Κάποιοι είπαν πως το σχέδιο προδόθηκε. Αμέσως οι τουρκοαιγύπτιοι ξεκινούν επίθεση.

Ο αρχηγός των Μεσολογγιτών Ραζικότσικας θα πέσει μαχόμενος προσπαθώντας να ανοίξει ασφαλή δρόμο για μια ομάδα γυναικόπαιδων.

Συγκινητική ήταν η θυσία του γέροντα Χρήστου Καψάλη. Μη μπορώντας λόγω γηρατειών να πολεμήσει αποφάσισε να θυσιαστεί στα ερείπια της πόλης του. Έτσι μαζεύοντας ηλικιωμένους, ασθενείς, παιδιά και τραυματίες αποφασίζει να ανατινάξει τη πυριτιδαποθήκη κάτω από το προμαχώνα του Μπότσαρη ο οποίος ήταν γεμάτος εκρηκτικές ύλες. Όταν οι εχθροί εισέβαλαν στη πόλη ο Καψάλης ανατινάζει τη πυριτιδαποθήκη δείχνοντας στους δυνάστες πως η ελευθερία είναι το υπέρτατο αγαθό.

Λέγεται ότι οι νεκροί της Εξόδου ήταν κοντά στους 2.000. Χιλιάδες παιδιά και γυναίκες στάλθηκαν στα σκλαβοπάζαρα των Τούρκων. Χιλιάδες αυτιά κομμένα έφτασαν πεσκεσι στο Σουλτάνο από τον Ιμπραήμ μαι τον Κιουταχή για να του δείξουν τα “κατορθώματα” τους.

Αλλά οι ένδοξες στιγμές για την ιερά πόλη δεν τελείωσαν. Ο ιεράρχης Ιωσήφ Ρωγών όπου με λίγους τραυματίες και ηλικιωμένους είχαν κλειστεί στον Ανεμόμυλο. Κατόπιν προστέθηκαν και όσοι σώθηκαν από τη μάχη της Εξόδου. Ετσι με τη σύμφωνη γνώμη όλων όταν έφθασε ο εχθρός ο Ιωσήφ βάζει φωτιά στη μπαροθταποθήκη και ανατινάχθηκαν στις 13 Απριλίου του 1826. Οι στρατιώτες του Ιμπραήμ αφού τον βρήκαν βαριά τραυματισμένο μετά την έκρηξη τον βασάνισαν μέχρι θανάτου. Έπειτα έδωσαν εντολή να κρεμαστεί στα ερείπια του Ανεμόμυλου.

Μεγάλη συγκίνηση και δεος προκάλεσε όχι μόνο σε όλη την Ελλάδα αλλά και σε όλο το κόσμο η θυσία των Μεσολογγιτών. Γράφτηκαν πολλά λογοτεχνικά έργα καθώς και πολλοί πίνακες ζωγραφικής από ξένους καλλιτέχνες ως προς απόδοση τιμών στους γενναίους Έλληνες.

Έτσι μετά από σχεδόν 200 χρόνια από τη θυσία των προγόνων μας το νόημα είναι ένα. Πως η ελευθερία απαιτεί αγώνα και θυσίες. Όλοι αυτοί οι μαχητές που έπεσαν κρατώντας το γιαταγάνι τους αλλά και ο άμαχος πληθυσμός που προτίμησαν τη θυσία πάρα την υποταγή μας δείχνει μια ακόμα φορά ότι ο Έλληνας δεν μπορεί να υπομείνει τη σκλαβιά.

Ο εθνικός μας ποιητής Διόνυσος Σολωμός στο έργο ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ έγραψε: “Τα μάτια μου δεν είδαν τόπο ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι”.

ΔΟΞΑ ΚΑΙ ΤΙΜΗ ΣΤΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ!

Νίκος Μακρής